بهترین روش‌های درمان شقاق یا فیشر

درمان شقاق یا فیشر مقعد با لیزر

با پیشرفت علم روش‌های نوین و پیشرفته‌تری برای انواع بیماری‌ها کشف می‌شود که می‌تواند با عوارض کمتر، با پروسه درمانی سریع‌تری به بیمار کمک کند. لیزر درمانی یکی از این روش‌های کم‌تهاجمی جدید است که امروزه در درمان بسیاری از بیماری‌ها ایفای نقش می‌کند و در برخی بیماری‌ها حتی توانسته جایگزین اعمال جراحی سنگین و پرعارضه شود. اخیراً لیزر توانسته در درمان شقاق یا فیشر مقعد نیز ایفای نقش کند. هر چند به دلیل جدید بودن استفاده از آن در این زمینه هنوز نتوانسته به اندازه‌ی اعمال جراحی فیشر مقعدی خودنمایی کند، اما کمترین مزیت آشکار آن نداشتن عارضه‌ی بی‌اختیاری مدفوع و گاز روده است.
از دیگر مزایای درمان شقاق با لیزر انجام آن تحت بی‌حسی موضعی نه بی‌هوشی عمومی و به صورت سرپایی و بدون نیاز به بستری شدن در بیمارستان است. در این روش برای دیدن محل شکاف یک وسیله به نام اسپکولوم را درون مقعد قرار می‌دهند و سپس آن را باز و تنظیم می‌کنند. بدون دست‌کاری و تحریک محل ترک مقعد با استفاده از اشعه‌ی لیزر ناحیه‌ی آسیب‌دیده را ترمیم می‌کنند. لیزر درمانی تازه‌ترین تکنیک مدرن برای درمان شقاق مقعد است. در آینده‌ی نزدیک لیزر می‌تواند تبدیل به جایگزین مناسبی برای روش‌های دیگر شود.
در یک بررسی مطالعاتی بر روی ۲۵ بیمار مرد و زن ۲۰ تا ۷۵ ساله‌ی مبتلا به شقاق مزمن مقعد که لیزر درمانی شده بودند، به مدت شش ماه تا یک سال پیگیری شدند. میزان درد، خونریزی و ابتلا به یبوست در آنان به طور قابل توجهی بهبود یافته بود. از طرفی در هیچ کدام از بیماران، بیماری شقاق مقعد تا یک سال پیگیری عود نکرده بود. همچنین هیچ یک از آن‌ها دچار بی‌اختیاری مدفوع و یا ناتوانی در کنترل گاز روده نشده بودند. این بررسی نشان داد که درمان شقاق با لیزر روشی ساده، امن و مؤثر است که می‌تواند با بی‌حسی موضعی در یک مرکز درمانی با حداقل عوارض ممکن بعد از عمل انجام شود.
هرچند برای اثبات این مسئله نیاز به مطالعات و بررسی‌های بیشتر وجود دارد تا بتواند به صورت کامل جایگزین روش‌های سنگین عمل جراحی فیشر مقعد شود.

مزایای درمان شقاق با لیزر نسبت به سایر روش های عمل جراحی

در گذشته در صورتی که روش هایی مثل تغییر سبک زندگی از جمله تغییر رژیم غذایی و ورزش بر روی درمان بیماری فیشر موثر نبود از دیگر روش های عمل شقاق استفاده می شد، روش های سنتی مشکلات بسیاری دارد اما امروز استفاده از لیزر به عنوان روشی موثر و پیشرفته بدون هیچ عارضه ای می تواند در درمان بیماری شما مفید باشد، لیزر درمانی شقاق بستگی به میزان عود بیماری دارد در صورتی که شقاق در مرحله ی حاد قرار داشته باشد می توان آن را با لیزر کم توان نیز درمان نمود و اگر بیماری در حالت مزمن قرار داشته باشد نیاز به اشعه پرتوان است. برخی از مزایای درمان شقاق با لیزر به این شرح است:

• بدون درد و خونریزی : مسلماً انجام روش های سنتی جراحی شقاق مثل فیشرکتومی که با استفاده از تیغ جراحی انجام می پذیرد، درد و خونریزی بسیاری را به بیماری تحمیل می کند، ولی انجام روش های درمان با استفاده از لیزر بدون هیچ گونه درد و خونریزی است زیرا که لیزر عروق آسیب دیده را ترمیم نموده و خونریزی آنها جلوگیری به عمل می آورد همچنین میزان درد با استفاده از این روش به حداقل کاهش پیدا می کند.
• بدون نیاز به بیهوشی : برای انجام روش های جراحی سنتی شقاق نیاز به تزریق دارای بیهوشی می باشد، این دارو همراه با عوارض بسیاری برای بدن است و استفاده از آن جز در موارد ضروری توصیه نمی شود اما انجام روش لیزر نیاز به بیهوشی نیست بلکه می توان با استفاده از بی حسی موضعی این عمل را انجام داد.
• بدون نیاز به بستری شدن در بیمارستان : برای انجام عمل جراحی نیاز به بستری شدن در بیمارستان و انجام آزمایشاتی قبل از انجام عمل می باشد اما انجام لیزر به صورت سرپایی صورت می گیرد و نیازی به بستری شدن نخواهد بود.
• عدم ابتلا به بیماری های ویروسی : انجام عمل جراحی باز هر چند که در محیط استریل صورت می گیرد ولی با این حال ریسک ابتلا به بیماری های ویروسی نظیر هپاتیت و یا ایدز را افزایش خواهد داد در صورتی که انجام لیزر بدون ایجاد برش مانع از ابتلا به بیماری می گردد.
• جلوگیری از عوارض این بیماری : تجربه نشان داده اغلب بیماران پس از انجام روش های جراحی شقاق دچار عدم کنترل در دفع مدفوع و گاز های روده می شوند از همین روی انجام روش جراحی به ندرت صورت می گیرد. ولی درمان فیشر با لیزر بدون هیچ گونه عارضه ای خواهد بود.
• عدم نیاز به طی کردن دوره نقاهت : طی تحقیقات به عمل آمده بسیاری از بیماران به سبب داشتن مشغله روزانه و نداشتن وقت کافی برای طی کردن دوره نقاهت از درمان بیماری خود سرباز می زنند که باید بدانند در این حالت بیماری آنها پیشرفت نموده و ممکن است درمان را با مشکل مواجه نماید، اما در حال حاضر استفاده از لیزر درمانی مشکل این بیماران را حل می نماید زیرا این روش نه تنها نیاز به بستری شدن در بیمارستان ندارد بلکه نیازی به زمان برای طی کردن دوره نقاهت نیز نخواهد بود و فرد می تواند بلافاصله به محل کار و روال عادی زندگی بازگردد.
• عدم نیاز به پانسمان : یکی دیگر از مشکلاتی که انجام روش های جراحی با خود به همراه می آورد نیاز به پانسمان کردن است که در درمان شقاق با لیزر این مشکل وجود ندارد.
• هزینه کمتر : یکی از مواردی که باید در درمان با لیزر در نظر بگیرید این است که بیمه هزینه آن را تقبل نمیکند اما با این حال لیزر هزینه ای کمتر نسبت به انجام عمل جراحی شقاق دارد.

جراحی شقاق یا فیشر مقعد به روش اسفنکتروتومی داخلی جانبی مقعد

یکی از روش‌های جراحی ـ درمانی به روز و پر طرف‌دار درمان شقاق یا فیشر مقعد اسفنکتروتومی است که با ایجاد کاهش در فشار عضلانی مقعد به بهبود گردش خون و در نتیجه درمان شقاق مقد کمک می‌کند. در اغلب موارد، وجود فشار مداوم عضلانی مقعد به علت گرفتگی عضلات دریچه‌ای آن منجر به شقاق در مقعد فرد می‌شود. در این روش پزشک بدون انجام عملی بر روی خود شقاق مقعد با برداشتن بخش کوچکی از عضله دریچه‌ی مقعدی بیماری فرد را با رفع علت به وجود آورنده آن درمان می‌کند. احتمال تکرار فیشر مقعدی در این روش نادر و کم‌تر از ده درصد موارد است.
در ابتدا اسفنکتروتومی در خط وسط پشتی مقعد در محل شکاف ایجاد شده با یا بدون فیشرکتومی انجام می‌شد. اما به دلیل مؤفقیت‌آمیز نبودن آن محل برش را به سمت راست یا چپ دیواره‌ی کانال مقعد بسته به راحتی دست جراح تغییر دادند که اسفنکتروتومی داخلی جانبی مقعد نام گرفت. اسفنکتروتومی تحت بی‌هوشی عمومی یا بی‌حسی نخاعی به دو روش باز و بسته انجام می‌شود.
در روش اسفنکتروتومی بسته، با یک تیغه شیار جانبی ایجاد، پس از آن عضله‌ی دریچه‌ای بیرون کشیده شده و قسمتی از دریچه‌ی داخلی بریده می‌شود. دقت و مراقبت برای کاهش آسیب به مخاط مقعد برای جلوگیری از فیستول لازم است. برش ایجاد شده در روش بسته به وسعت فیشر مقعدی خواهد بود.
در اسفنکتروتومی باز، یک برش نیم الی یک سانتی‌متری درون کانال ایجاد سپس به همان روش بسته عمل می‌شود. در پایان قسمت انتهایی برش را بسته به شرایط باز گذاشته یا می‌بندد.
اسفنکتروتومی به صورت سرپایی و بدون نیاز به بستری فرد در بیمارستان انجام می‌شود و فرد می‌تواند در همان روز جراحی به خانه بازگردد. به طور معمول، درد بعد از عمل در هر دو روش باز و بسته اسفنکتروتومی خفیف است. تقریباً بلافاصله بعد از جراحی درد ناشی از فیشر مقعد کاهش می‌یابد. به غیر از محدودیت‌هایی که گیجی ناشی از بی‌هوشی برای فرد ایجاد می‌کنند، امکان بازگشت به فعالیت‌های روزمره وجود دارد. فرد با توصیه‌ها و مراقبت‌های لازم بعد از عمل که توسط پزشک توضیح داده می‌شود، ترخیص خواهد شد.

درمان شقاق یا فیشر مقعد به روش دیلاتاسیون

با پیشرفت علم روش‌های درمانی مختلفی برای بهبود شقاق مقعد به کار گرفته شده است که یکی از قدیمی‌ترین آن‌ها روش اتساع دریچه‌ی مقعد یا همان روش دیلاتاسیون است. در روش دیلاتاسیون فیشر مقعد جراح با ایجاد کشش دستی در کانال و دریچه‌ی مقعد سعی می‌کند تا فشار موجود بر روی دیواره‌ و دریچه‌ی مقعد را کم و عضلات آن را کمی شل و رها کند. روش اتساع مقعد به دلیل خطرات و عوارض غیر قابل قبولی که داشت خیلی زود جای خود را به روش‌های نوین جراحی شقاق مقعد داد.
آمار بالای شکایت از بی‌اختیاری گاز روده و بی‌اختیاری مدفوع باعث شده تا بسیاری از جراحان ریسک انجام این جراحی را برای درمان شقاق مقعد بیماران‌شان نپذیرند. بدین ترتیب تمایل به انجام یا تشویق بیماران به انتخاب این روش درمانی شقاق در سطح جهان کم‌رنگ شده است.
جراحان در تمام دوران تحصیل خود آموزش می‌بینند تا آگاهانه و با توجه به خطرات و معایب و مزایای روش‌های درمانی و با هدف حفظ و بهبود سلامت بیمار خود برای درمان تصمیم بگیرند. به همین دلیل شاهد کنار رفتن خود به خودی این روش در درمان شقاق در سطح جهان بودیم. روش دیلاتاسیون مقعد به دلیل نداشتن استانداردهای لازم حفظ ایمنی و سلامت بیمار طرف‌داران خود را از دست داده است.

نحوه‌ی انجام اتساع یا دیلاتاسیون دریچه‌ی مقعد

این روش درمانی پر عارضه‌ی شقاق مقعد تحت بی‌حسی موضعی یا بی‌هوشی عمومی قابل انجام است. در روش دیلاتاسیون مقعد جراح با کمک فشار دست خود به آرامی شروع به باز کردن دریچه‌ی مقعد و ایجاد کشش در دیواره‌های آن می‌کند. هدف جراح از کشیدن دو طرفه‌ی دریچه‌ی مقعد و باز کردن آن بیش از حد طبیعی، برداشتن و کاهش فشار موجود در ناحیه‌ی مقعد است. در صورت انجام شدن این روش به صورت دقیق و صحیح می‌تواند در کاهش درد فوری شقاق مقعد بسیار مؤثر باشد.
در واقع جراح برای سهولت کار پس از پوشیدن دستکش از مواد ژل لغزنده و روان‌کننده در ناحیه استفاده می‌کند. سپس با استفاده از انگشتان دست دیواره‌ی مقعد را با اعمال فشار متوسط و صحیح ماساژ می‌دهد. حرکت دورانی ماساژ همراه با اعمال فشار رو به بیرون باعث اتساع عضلات مقعد و باز شدن دریچه خواهد شد. در صورتی که فشار دست معقول بوده و ناگهانی وارد نشود، آسیبی به فیبرهای عضلانی وارد نخواهد شد و از پارگی آن جلوگیری می‌شود. اما نتایج آماری نشان داده هر جراحی توان کنترل فشار دست و انجام آن بدون آسیب بافت عضلانی را ندارد. در پایان ممکن است یک اسفنج کوچک به منظور کاهش تشکیل لخته خون در ناحیه قرار داده شود. به بیماران توصیه می‌شود تا به مدت شش ماه پس از عمل اتساع دریچه‌ی مقعد از یک گشادکننده مقعد به صورت متناوب استفاده کنند. از آن‌جایی که عضله اسفنکتر مقعد بیش از حد طبیعی کشیده شده است، از این پس اجابت مزاج و عبور مدفوع از مقعد با سهولت بیشتر و با کاهش فشار بر شقاق مقعد و در نتیجه کاهش علایم درد و ناراحتی ناحیه انجام خواهد شد.

خطرات و عوارض ناشی از روش اتساع یا دیلاتاسیون دریچه‌ی مقعد

همانند بسیاری از جراحی‌های گوارشی روش اتساع مقعد نیز دارای خطرات و عوارضی است که قبل از رضایت دادن به انجام باید از آن‌ها آگاه شد. خطرات و عوارض ناشی از این روش عبارتند از:

• بی اختیاری مدفوع و گاز روده یا نشت مقعد به دلیل نیروی وارد شده‌ی بیش از حد بر دریچه‌ی مقعد؛
• آسیب به اسفنکتر مقعد
• پاره شدن بافت رکتال؛
• لخته شدن خون؛
• میزان شکست بالا.

بنابراین به سبب خطرات و عارضه‌های جبران‌ناپذیر و نامعقول بیش‌ از حد جراحان اغلب ترجیح می‌دهند تا دیگر روش‌های کم‌تهاجمی‌تر را به بیماران خود به جای این روش پیشنهاد دهند. زیرا سایر روش‌ها علی‌رغم خطر کم‌تر، میزان مؤفقیت بیشتری خواهند داشت. معمولاً پزشکان بهترین روش درمانی را با توجه به شرایط شقاق یا فیشر مقعد فرد پیشنهاد خواهند کرد.

جراحی شقاق یا فیشر مقعد

شکست درمان طبی شقاق مقعد حاد یا حضور یک شقاق مزمن نشانه‌ی مداخله جراحی است. در واقع فرد وقتی به عمل جراحی برای شقاق مقعد خود نیاز پیدا می‌کند که سایر درمان‌های دارویی و رفتاری برای او مؤثر و کارساز واقع نشده باشد یا شدت بیماری آن‌قدر پیشرفته و وسیع باشد که به درمان طبی پاسخ ندهد. البته باید در نظر داشت که برای تجویز جراحی باید به سابقه‌ی سایر مشکلات در فرد نیز توجه کرد و نسخه‌ی هر فردی را منحصر به خود او پیچید. به طور مثال ناتوانی در کنترل دفع مدفوع یا ابتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر برای عمل جراحی ممنوعیت ایجاد می‌کند، زیرا جراحی می‌تواند بر کنترل ارادی فرد اثرات منفی داشته باشد.
پزشک برای اطمینان از نبود منعی در انجام جراحی اقدام به انجام آزمایشاتی در فرد از جمله آندوسکوپی و بررسی عضلات کف لگن فرد می‌کند. آندوسکوپی برای رد کردن شرایط پزشکی مؤثر بر بخش‌های مختلف دستگاه گوارش از جمله روده، معده، روده‌ی کوچک و بزرگ است. بررسی عضلات کف لگن نیز برای تشخیص مشکلات احتمالی در کنترل اجابت مزاج فرد است که در صورت نیاز توسط فیزیوتراپی اصلاح شود.
دو نوع جراحی برای درمان شقاق مقعد وجود دارد که هر یک با مکانیزمی جداگانه به بهبود بیماری کمک خواهند کرد. انتخاب هر کدام از آن‌ها به تشخیص علت ایجاد کننده شقاق مقعد در فرد بستگی دارد. این دو روش عبارت اند از:
روش اتساع دریچه‌ی مقعد
روش اتساع دریچه‌ی مقعد همان‌طور که از نامش مشخص است، با ایجاد کشش دریچه‌ی عضلانی مقعد و اتساع آن تحت بی‌هوشی عمومی برای رفع تنگی دریچه‌ی مقعد در افرادی که به آن مبتلا هستند، استفاده خواهد شد. کشش دریچه و اصلاح ناهنجاری موجود در آن به درمان شقاق مقعدی که به علت آن ایجاد شده است کمک می‌کند. میزان کشش و مدت زمان آن در جراحان مختلف، متفاوت است. با وجود این‌که کشش می‌تواند به تسکین علامتی شقاق مقعد نیز کمک کند ولی این روش به دلیل عوارضی بالایی که دارد امروزه به ندرت انجام می‌شود. در ۱۲ الی ۲۷ درصد موارد احتمال پارگی دریچه‌ی ناشی از کشش بیش از حد وجود دارد.
برداشت اسفنگتر داخلی (اسفنکتروتومی)
عمل جراحی برداشت اسفنگتر داخلی (LIS)، روشی است که در آن با ایجاد یک برش کوچک در عضله دریچه‌ی داخلی مقعد درد و فشار موجود در داخل کانال مقعد را کاهش می‌دهند تا اجازه دهد شقاق یا زخم شقاق مقعد بهبود یابد. در حال حاضر اسفنکتروتومی، یک عمل جراحی انتخابی (بدون خطر بی اختیاری مقعد) و روز برای شقاق مقعد است. این روش را می توان تحت بی‌هوشی عمومی یا نخاعی بیمار انجام داد. درد ناشی از این عمل جراحی معمولاً خفیف است و عارضه‌ی آن از عوارض بیماری فیشر مقعدی کمتر است. عمل جراحی ممکن است منجر به یک ناتوانی موقت در کنترل گاز روده، نشت مدفوع خفیف یا عفونت شود. اما در اکثر موارد بهبودی کامل شکاف طی ۸ هفته بعد از عمل جراحی صورت می‌گیرد.
فیشرکتومی
در این روش شکافی که در نتیجه‌ی فیشر مقعد ایجاد شده است را با کمک ایجاد برش برداشته و ترمیم می‌کنند، برای بالا بردن اثر بخشی این روش معمولاً همراه با عمل برش و برداشت قسمتی از عضله‌ی دریچه‌ی داخلی مقعد انجام می‌شود.
علاوه بر روش‌های تهاجمی جراحی امروزه شاهد استفاده از روش‌های لیزری نیز برای درمان فیشر مقعد هستیم که البته به دلیل جدید بودن هنوز میزان اثردهی و یا عوارض طولانی مدت آن مشخص نیست.