ریزش موی سکه ای یا alopecia areata از مهم ترین انواع ریزش موی غیر اسکار گذار یا برگشت پذیر محسوب می شود. در این بیماری فرد به صورت ناگهانی متوجه می شود که بخشی از موهای خود را از دست داده است یا حتی ممکن است آرایشگر متوجه این قضیه شود.
اپیدمیولوژی: این نوع از ریزش مو در هر سنی می تواند دیده شود؛ اما پیک سنی شروع آن در بیشتر موارد قبل از 20 سالگی است. همچنین در مردان و زنان به میزان مساوی دیده می شود. در مورد این بیماری سابقه ی فامیلی در حدود 20 درصد بیماران مثبت است.
تظاهر بالینی: به شکل لکه های صاف و صیقلی بدون مو (patch) ظاهر می شود. این نواحی شکل مدور یا بیضی داشته و ابعادی حدود 1 تا 5 سانتی متر دارند. فاقد هر گونه درد، سوزش و خارش اند؛ ولی به طور ناگهانی باعث نگرانی بیمار می شوند. شایع ترین محل درگیری ناحیه ی سر (اسکالپ) است ولی نواحی ریش، ابرو و مژه ها نیز می توانند درگیر شوند. موهای تیره نسبت به موهای سفید در نواحی درگیر خیلی زودتر دچار ریزش می شوند. در روند درمان ابتدا موهای سفید شروع به رشد می کنند و سپس موهای تیره نیز رشد می کنند.
یک نشانه ی مرتبط با این بیماری exclamation mark است؛ یعنی در اطراف patch ها موها حالتی مانند علامت تعجب پیدا می کنند. چون قسمت ابتدایی موها باریک شده ولی قسمت انتهایی آن ها طبیعی است این الگو ایجاد می شود.
دقت شود که در این بیماری ناخن ها نیز می توانند درگیر شود؛ این بیماری همراه با pitting روی ناخن ها است یعنی فرورفتگی هایی روی ناخن با الگوی منظم دیده می شود. درگیری ناخن ها می تواند سبب بدتر شدن پیش آگهی بیمار شود.
الگوهای مختلف بیماری alopecia areata
- بیشترین الگویی که می بینیم همان الگوی patch می باشد که می تواند چند ناحیه ی صیقلی بدون مو به شکل بیضی یا دایره ایجاد شود.
- گاهی نیز این نواحی در اطراف سر به هم می پیوندند و و سبب ریزش موهای دور سر به ویژه در بخش پشت سر می شوند به این الگو ophiasis patern گفته می شود.
- با به هم پیوستن بیشتر patch ها گاهی کل موهای سر ریزش می کند که به این الگو totalis type گفته می شود.
- از دیگر الگوهای درگیری در این بیماری می توان به universalis type اشاره کرد که در آن کل موهای بدن و سر دچار ریزش می شوند.
علت بیماری: این بیماری در واقع خودایمنی (اتوایمیون) است. زیرا گلبول های سفید تک هسته ای نظیر لنفوسیت های T اغلب در یک بستر ژنتیکی فولیکول های موی آناژن را مورد حمله قرار داده و با تخریب آن سبب ریزش مو می شوند. البته برخی از فاکتورهای محیطی مانند استرس، شرایط تغذیه ای و تغییرات هورمونی نیز در شدت بیماری و نوع الگوی درگیری می توانند موثر باشند.
لازم به ذکر است این بیماری می تواند با برخی از بیماری های اتوایمیون مانند بیماری های خودایمنی تیروئید، آنمی pernicious و برص یا پیسی (vitiligo) همراهی داشته باشد.
تشخیص های افتراقی alopecia areata
- ضایعات قارچی در ناحیه ی موها: پلاک ناشی از قارچ ها دارای التهاب و برآمدگی است اما در ریزش موی سکه ای هرگز التهاب و بر آمدگی نداریم.
- تریکوتیلومانیا: افراد با مشکلات روحی یا عصبی اقدام به کندن موهای خود می کنند.
- آلوپسی آندروژنتیک
سیر این بیماری در اکثر بیماران با یک یا چند patch در طی یکسال با یا حتی بدون انجام درمان رو به بهبود می رود. اما درصد اندکی از بیماران نیز به سمت درگیری زیاد پیش می روند.
درمان بیماری بر حسب وسعت درگیری در افراد مختلف کاملا متفاوت است. از جمله گزینه های درمانی می توان به تزریق استروئید در ضایعه و مینوکسیدیل موضعی در موارد خفیف تا ایمنو تراپی در موارد درگیری شدید اشاره کرد. درمان باید حتما زیر نظر پزشک صورت گیرد.
