کم خونی در بارداری

کم خونی شایع ترین اختالل پزشکی در دوران بارداری است.
 Anemia در زبان یونانی به معنای “بدون خون” است.
کم خونی فقر آهن شایع ترین نوع کم خونی در بارداری است.
مسئول مستقیم 25 % مرگ های مادران باردار است.

معیار تشخیص کم خونی در بارداری
طبق تعریف WHO هموگلوبین کمتر از dl/11mgو
هماتوکریت زیر 33 %
طبق تعریف CDC تشخیص کم خونی بر اساس هموگلوبین
کم تر از dl/mg 11 در سه ماهه اول و سوم و کم تر از dl/mg
5/10 در سه ماهه دوم بارداری.
طبق تعریف FOGSI در کشور هند هموگلوبین dl/mg 10
شروع تعریف آنمی محسوب می شود.

علل کم خونی در بارداری
کم خونی فیزیولوژیک
کم خونی ناشی از بیماری های مزمن
ازدست دادن خون
آنمی همولیتیک و همولیز
هموگلوبینوپاتی ها
سایر کم خونی های ارثی

افزایش تقاضای آهن در دوران بارداری :
 1000میلی گرم آهن المنتال اضافی در بارداری نیاز است.
این مقدار آهن به تنهای توسط رژیم غذایی تامین
نمی شود.
سوء تغذیه این عارضه را همراهی می کند.

تظاهرات بالینی_نشانه ها(symptoms):
آنمی خفی : معموال بدون عالمت است.
آنمی متوسط : ضعف – خستگی – گیجی –کاهش اشتها
– سوء هاضمه – سر گیجه – تنگی نفس
آنمی شدید : طپش قلب – تاکیکاردی –تنگقی نفس –
افزایش برون ده قلبی – نارسایی قلبی –ادم ژنرالیزه –
ادم ریوی

تظاهرات بالینی-علائم(Sign)
رنگ پریدگی
تغییرات ناخن ها
شقاق لب ها و گوشه های دهان، التااب زبان، التهاب عمومی
مخاط دهان
ورم
نبض سیستولیک کوتاه و ضعیف
کریپتاسیون خفیف

عوارض کم خونی در مادر
دوران بارداری:
زایمان زودرس
پره اکالمپسی
Sepsis ( سپسیس)
تاخیر رشد داخل رحمی ( IUGR)
حین زایمان:
اینرسی رحمی
خونریزی پس از زایمان
نارسایی قلبی

پس از زایمان:
Sepsis (سپسیس)
اختالال در برگشت( اینرسی رحمی)
آمبولی ریوی
شیردهی ناموفق
تاخیر بهبود زخم
نارسایی قلبی

عوارض جنینی
نارسی و کم وزنی
تاخیر رشد داخل رحمی
مرگ داخل رحمی
افزایش مرگ پری ناتال
کم خونی فقر آهن منجر به ذخیره پایین آهن
می گردد که باعث رشد ذهنی – اجتماعی ضعیف
در زندگی آینده کودک می شود.

تشخیص– پایه/احتمالی
اندازه گیری هموگلوبین
لام خون محیطی
شمارش رتیکولوسیت ها
هماتوکریت
بررسی ایندکس های خونی , MCH, MCV
MCHC\
آزمایش مدفوع
آزمایش ادرار
پروتئین، آزمون های کبدی و کلیوی

روند درمان کم خونی با آهن
درمان با آهن خوراکی
افزایش رتیکولوسیت ها ظرف 7-5 روز
افزایش میزان هموگلوبین dl/mg 4-2 هر سه هفته تا
زمان نرمال شدن میزان هموگلوبین
در صورت عدم پاسخ یا پاسخ ناکافی، تست های
تکمیلی انجام شود.

موارد احتیاط
از 48ساعت قبل از درمان وریدی بیمار نباید آهن خوراکی
دریافت کند.
الزام است وسایل اورژانسی مثقل هیدروکورتیزون وریدی،
آدرنالین، کپسول اکسیژن آماده باشد .
در حین تزریق بایستی مراقب واکنش های حساسیتی حین
تزریق باشید.

عوارض درمان با آهن تزریقی
درد
تهوع -استفراغ- سردرد
تغییر رنگ پوست
تشکیل آبسه
تب
بزرگی غدد لنفاوی
واکنش حساسیتی شدید (آنافیالکسی)

تزریق خون
کم خونی شدید بخصوص بعد از هفته 36 بارداری
خونریزی
همراهی با عفونت
تعویض خون بندرت نیاز می شود

اداره زایمان
قراردادن بیمار در وضعیت راحت و دادن اکسیژن
ضد درد ومسکن
پیشگیری از نارسایی قلب
هدایت به سمت زایمان واژینال
تجویزآنتی بیوتیک
کوتاه نمودن مرحله دوم زایمان
اداره فعال مرحله سوم زایمان

تالاسمی
اختلال ارثی خونی است که با کاهش یا فقدان تولید زنجیره
آلفا یا بتا بخش گلوبین هموگلوبین ایجاد می شود .
ناقل تالاسمی ممکن است در مواقعی که باردار نیست بدون
علامت باشد ولی در طول بارداری بیشتر از معمول کم خون
می شود.
در فردی با 80FL≤MCV بایستی با اندازه گیری HbA2
بررسی شود و در صورتی که 5.3≥HbA2 باشد از نظر
تالاسمی B2 ممکن است مثبت باشد.

تالاسمی چیست ؟
یک اختلال ارثی می باشد.
می تواند از هر دو والد به ارث برسد .
می تواند در مرد و زن یکسان تظاهر کند.

یافته های آزمایشگاهی در آنمی ناشی از کمبود آهن
• هموگلوبین کمتر از 11 گرم در دسی لیتر باشد
• در اسمیر محیطی : گلبولاای قرمز کوچک تر از حد طبیعی
(میکروسیتیک)، رنگ پریده (هیپو کرومیک)
کاهش MCV,MCHC .
• آهن سرم کمتر از 50 میکرو گرم در دسی لیتر ) حد نرمال 175-60)
• افزایش TIBC(ظرفیت باندینگ آهن توتال )بیشتر از 400
میکروگرم در دسی لیتر
• آزمایشات ذخایر آهن :
فریتین سرم کمتر از 12 میکروگرم در دسی لیتر )حد نرمال 200-40)
رنگ پذیری آهن مغز استخوان کاهش می یابد.

آنمی ناشی از کمبود اسید فولیک
• کمبود فولات یا ویتامین B12
• ضد تشنج ها ،ضد بارداری های خوراکی ،داروهای سولفاته و
الکل می توانند جذب فولات از غذا را کاهش دهند
• لازم به ذکر است که فولات برای رشد و تکامل نرمال لازم
است
• در ضمن آنمی ناشی از کمبود اسید فولیک می تواند همزمان
با آنمی فقرآهن وجود داشته باشد.

پیشگیری
• تغییر و اصلاح رژیم غذایی
• تجویز مکمل های غذایی برای نوجوانان و خانم های
غیر باردار
• درمان ابتلا به کرم های قالب دار
• تجویز مکمل های آهن در خانم های باردار
• مصرف غذاهای مقوی
• ارائه مراقبت های قبل از تولد به منظور شناسایی زودرس
موارد ابتلا

نیاز آهن در حاملگی
2.5 mg / day در اوایل حاملگی
5.5 mg /day ازهفته حاملگی 32 تا20
6-8 mg /day ازهفته حاملگی 32
4 mg /day بطور متوسط

عوارض جانبی ناشی از آهن خوراکی
• تاوع
• استفراغ
• یبوست
• کرامپ های شکمی
• اسهال

دلایل عدم پاسخ به درمان
• عدم تحمل توسط بیمار
• همراهی با کمبود فولات
• از دست دادن مداوم خون به علت ابتلا به کرم های قالب دار
یا خونریزی های ناشی از هموروئید
• وجود عفونت های همزمان
• اختلال در جذب آهن
• تشخیص نادرست
• آنمی میکروسیتیک بدون کمبود آهن