دیابت بی مزه (diabetes insipidus) یک بیماری است که شاید برخی از افراد به آن مبتلا باشند. در این بیماری هورمون ضد ادراری (ADH) یا ترشح نمی شود؛ یا در صورت ترشح شدن بنابر دلایلی که به آن ها می پردازیم این هورمون قادر به انجام فعالیت در بدن نیست. علت این که به این بیماری دیابت بی مزه گفته می شود این است که گرچه مانند دیابت قندی پرادراری وجود دارد؛ ولی در ادرار این افراد قند دفع نمی شود.
مکانیسم ایجاد بیماری:
هورمون ضد ادراری هورمونی است که در بدن توسط ناحیه ی هیپوتالاموس ساخته می شود. سپس هورمون ضدادراری به هیپوفیز خلفی منتقل می شود و در آن جا ذخیره می گردد. در مواردی که میزان آب بدن کم می شود ADH از هیپوفیز خلفی ترشح می شود. در این شرایط هورمون برای جبران کم آب شدن بدن از طریق افزایش بازجذب آب در محل لوله های جمع کننده ی ادراری در کلیه ها حجم ادرار تولیدی را کم می کند و ادراری غلیظ تولید می شود. حال اگر هورمون ضد ادراری به میزان کافی در بدن ترشح نشود، یا کلیه ها به هورمون برای بازجذب آب پاسخ ندهند بیماری دیابت بی مزه رخ می دهد. در این شرایط ادرار رقیق به میزان زیاد تولید می شود؛ چون آب به میزان زیاد دفع می شود.
تظاهرات بیماری:
به صورت پرادراری (پلی اوری) و پرنوشی (پلی دیپسی) است. در نظر داشته باشید که منظور از پلی اوری دفع بیش از 3 لیتر ادرار در روز است. چون خون بیمار غلیظ می شود سطح سدیم خون افزایش می یابد و هایپرناترمی رخ می دهد.
دقت شود این بیماری با بیماری دیابت قندی یا diabetes melitus که به علت سطح قند خون بالا رخ می دهد و مرتبط با هورمون انسولین (هورمون تنظیم کننده ی قند خون) است؛ کاملا متفاوت است. هر چند در موارد کنترل نشده ی دیابت قندی هم می تواند علایم پرنوشی و پرادراری رخ دهد.
دیابت بی مزه 2 نوع است:
مرکزی یا نوروژنیک: در این حالت هیپوفیز خلفی که به عنوان محل ترشح کننده ی هورمون است نمی تواند مقادیر کافی از هورمون ADH را تولید کند. عواملی که سبب تخریب ناحیه ی هیپوفیز می شوند و می توانند دیابت بی مزه ایجاد کنند عبارتند از:
- عفونت ها
- تومور ها
- رادیوتراپی
- بیماری های خود ایمنی (اتوایمیون)
- برداشت غده ی هیپوفیز (جراحی هیپوفیزکتومی)
- بیماری های گرانولوماتوز
- سابقه ی فامیلی
- ایدیوپاتیک: زمانی که هیچ علتی برای آن شناخته نشود.
کلیوی یا نفروژنیک: در این حالت هیپوفیز خلفی به میزان کافی هورمون تولید می کند ولی کلیه ها قادر به پاسخگویی به هورمون نیستند. نوع کلیوی شایع ترین فرم دیابت بی مزه است. علل این حالت عبارتند از:
ایدیوپاتیک: یعنی عمدتا علتی برای عدم پاسخگویی کلیه ها به ADH پیدا نمی شود.
ثانویه: به دنبال برخی از بیماری ها می تواند رخ دهد مانند:
- بیماری های کلیوی مانند پیلونفریت مزمن (عفونت مزمن کلیه)، بیماری کلیه ی پلی کیستیک و بیماری مدولاری کیستیک
- اختلالات الکترولیت ها مانند: کاهش سطح پتاسیم خون (هایپوکالمی) و افزایش سطح کلسیم خون (هیپرکلسمی)
- مصرف برخی از داروها مانند لیتیوم، کلشی سین، دمکلوسیکلین و فلوراید
- بیماری های خانوادگی به علت جهش در برخی ژن ها
- بیماری آنمی داسی شکل (sickle cell anemia)
منبع: هاریسون 2018
سلام خدمت شما و سایت بسیار عالی چمونه
یکی از دوستان من این علائمی که گفتید رو بعضی هاشو داره یعنی ممکنه که به بیماری دیابت بی مزه مبتلا شده باشه؟
و اینکه این بیماری خطرناکه یا خیر؟
ممنون میشم در این زمینه منو راهنمایی کنید.
باتشکر فراوان از سایت چمونه و مطالب مفیدی که میزارید.
باتشکر