شیوع اضافه وزن و چاقی کودکان و نوجوانان در همه ی جهان رو به افزایش است.
کودکان و نوجوانان چاق بیشتر به ناراحتی هاي گوارشی و کبدي، قلبی و عروقی، غدد درون ریز و ارتوپدي مبتلا می شوند. علاوه براین، دختران چاق و داراي اضافه وزن، احتمالاً بیشتر به ناهنجاريهاي سیستم تولید مثل مانند بلوغ زودرس واختلال قاعدگی و سندرم پلی کیستیک تخمدان مبتلا می شوند.
میزان شیوع عوامل خطرزاي بیماري هاي قلبی عروقی به مرور زمان در کودکان چاق و داراي اضافه وزن افزایش می یابد.
اصول درمان چاقی کودکان و نوجوانان
- تشویق کودکان و نوجوانان به افزایش فعالیت روزمره.
- عکس العمل درست در مورد رفتار غذائی نادرست: کودکان و نوجوانان باید بیاموزند که این عکس العمل چگونه و چطور اتفاق می افتد و نباید آنها را سرزنش کرد بلکه باید آنها را با عادات صحیح غذایی آشنا نمود و در این راستا آنها را مورد تشویق و حمایت قرار داد.
- کاهش احساسات در رفتار غذائی: کودکان و نوجوانان باید عادت کنند که مسائل را درک و نیازهای خود را بیان نموده و در زمان احساس ناراحتی و اضطراب به غذا خوردن رو نیاورند.
- تنظیم نحوه غذا خوردن هنگام گرسنگی و نشان دادن عکس العمل به احساس سیری : برخی کودکان و نوجوانان،حتی اگر سیر شده باشند به غذا خوردن ادامه می دهند.
- تقویت اعتماد به نفس
- پیشگیری از بازگشت اضافه وزن (در صورت موفقیت در کاهش وزن)
- حمایت خانواده: کودکان و نوجوانان نمی توانند به تنهایی عادت غذایی و فعالیت بدنی خود را تغییر دهند بلکه احتیاج به کمک و حمایت از طرف والدین و اطرافیان خود دارند،بنابراین حمایت و همکاری خانواده در درمان چاقی کودکان و نوجوانان ضروری بوده و یکی از اساسی ترین زمینه های موفقیت در پیشگیری و درمان چاقی به شمار می رود.
آسیب شناسی چاقی کودکان و نوجوانان
در دوران کودکی و نوجوانی عادات غلط غذایی و نداشتن فعالیت بدنی از جمله مهمترین علل چاقی و اضافه وزن می باشد.
در این دوران مسائل روحی روانی می تواند بر روی دریافت افراد تاثیر گذار باشد. بنابراین با انجام مشاوره های رفتار درمانی و اصلاح الگوی غذایی می توان از اختلالات وزنی در این گروه سنی پیشگیری کرد.
بایستی نوجوانان ترغیب به انجام فعالیت بدنی منظم و مصرف مواد غذایی سالم شوند.
مصرف انواع نوشیدنی های گازدار و فست فود ها از جمله مهمترین علل تغذیه ای در افزایش وزن این گروه سنی می باشد.
بیشتر کودکان و نوجوانان چاق به دلیل 《بد خوری》دچار اضافه وزن نامطلوب شده اند نه در اثر پرخوری !
توصیه های کاربردی برای اصلاح الگوی غذایی کودکان و نوجوانان
- مصرف مواد غذایی پروتئینی مانند تخم مرغ، حبوبات، گوشت های کم چربی، لبنیات کم چرب و… باعث افزایش احساس سیری در فرد می شود. مصرف این مواد غذایی به عنوان منبع عمده پروتئين با کيفيت خوب ، آهن و روي حائز اهميت است.
- مصرف گروه شير و لبنيات در اين سنين براي رشد و استحکام دندان و استخوانها ضروري است . می توان در میان وعده ها از شیر استفاده کرد تا هم جلوی پرخوری و اشتهای کودک گرفته شود و هم اینکه از نظر کلسیم دریافت خوبی داشته باشد.
- مصرف سبزي ها : معمولاً کودکان در اين سنين تمايلي به مصرف سبزي هاي تازه همراه با غذا ندارند . بهتر است والدين سبزيجات خام مثل هويج ، گوجه فرنگي ، کاهو ، گل کلم و سبزيجات پخته مثل چغندر پخته ( لبو ) ، لوبيا سبز ، کدو حلوايي را بعنوان ميان وعده مثلاً در هنگام تماشاي تلويزيون در اختیار فرزندانشان بگذارند.
- کاهش و یا حذف مصرف شکلات و شيريني و تنقلات غذايي کم ارزش : مصرف بي رويه شکلات و شيريني و تنقلات غذايي کم ارزش موجب اختلال رشد و افزایش وزن خواهد شد . والدین بایستی حداقل ، در منزل از نگهداشتن شکلات و شيريني خودداري کنند و به اين ترتيب ، دسترسي دائمي آنها را به اين نوع مواد کاهش دهند . از دادن شکلات و شيرينی بعنوان جایزه به کودکان خودداری کنند و با تنظيم يک برنامه منظم ، تعداد شکلات و شيريني که در طول روز مصرف مي شود را کنترل نمايند .
نکات مهم برای خانواده ها
والدین بهترین الگوی رفتاری برای فرزندان هستند، در نظر داشته باشید برقراری شیوه زندگی سالم (تغذیه مناسب ، فعالیت جسمی و آرامش روحی) ، مهم ترین و موثر ترین راه برای مقابله با اضافه وزن است. حتی با وجود زمینه ارثی چاقی، می توان از اضافه وزن پیشگیری کرد یا آن را درمان نمود.
- هر سه وعده اصلی غذایی را مصرف کنید و اصل تنوع و تعادل در مصرف مواد غذایی را در نظر بگیرید.
- عدم مصرف صبحانه یک عامل مهم در بروز اضافه وزن است ، حتما هرروز صبحانه بخورید.
- رژیم های غذایی خیلی محدود هر چند ممکن است در کوتاه مدت تا حدی باعث کاهش وزن شوند، اما در درازمدت ، بدن را نسبت به کاهش وزن مقاوم می کنند، به علاوه تاثیر منفی برروند رشد دارند.
- در فاصله بین وعده های غذایی، هر چه می توانید آب بنوشید.
- قبل از خوردن هر ماده غذایی ، به این موضوع فکرکنید که آیا لذت کوتاه مدت ناشی از خوردن آن ارزش به خطر انداختن سلامتی شما را دارد یا نه. مطمئن باشید که با این روش در بسیاری موارد از خوردن مواد غذایی مضر برای سلامتی صرف نظر خواهید کرد.
- همیشه سالاد را در شروع غذا مصرف کنید نه در پایان آن.
- همراه غذا از انواع سبزیجات خام و پخته استفاده نمایید. به این ترتیب هم از مواد مفید آنها استفاده خواهید کرد، هم زودتر احساس سیری خواهید کرد.
- تند غذا خوردن و مصرف مواد غذایی درحین تماشای تلویزیون باعث بروز اضافه وزن می شود.
- از هر فرصتی برای فعالیت جسمی استفاده کنید تا بتوانید روی هم رفته روزانه 30 تا 60 دقیقه تحرک کافی داشته باشید.
- حداکثر مدت مجاز برای سرگرمی های بی تحرک مانند تماشای تلویزیون و سرگرمی های رایانه ای، 2 ساعت در شبانه روز است.
- خواب ناکافی، دیر وقت و نامنظم باعث بروز اضافه وزن می شود.
در رسیدن به وزن مطلوب شکیبا باشید، مقادیرجزئی کاهش وزن و حتی ثابت نگه داشتن وزن نوعی موفقیت است که در دراز مدت فرد را به وزن مطلوب خواهد رساند.
